انواع سایز میلگرد و شرکت های تولید کننده میلگرد ایرانی را بشناسید!

سایز میلگرد در ایران معمولاً به قطر اسمی آن بر حسب میلی‌متر اشاره دارد. میلگردها در سایزهای مختلفی تولید می‌شوند تا نیازهای گوناگون پروژه‌های ساختمانی و صنعتی را برآورده کنند.

رایج‌ترین سایزهای میلگرد در ایران عبارتند از:

• میلگردهای کوچک: 8، ۱۰، ۱۲ میلی‌متر
• میلگردهای متوسط: 14، ۱۶، ۱۸، ۲۰ میلی‌متر
• میلگردهای بزرگ: 22، ۲۵، ۲۸، ۳۲، ۳۶، ۴۰، ۵۰ میلی‌متر (و در برخی موارد سایزهای بالاتر نیز تولید می‌شود)

کاربردهای رایج سایزهای مختلف میلگرد

• میلگرد ۸ و ۱۰: معمولاً برای ساخت خاموت، سنجاقک و برخی آرماتورهای فرعی در بتن استفاده می‌شوند. برای خمکاری مناسب هستند.
• میلگرد ۱۲: در اتصالات پایه، کلاف‌های میانی و برخی آرماتورهای فرعی کاربرد دارد.
• میلگرد ۱۴: یکی از پرکاربردترین سایزها در ساختمان‌های معمولی برای تیرها، ستون‌ها و فونداسیون استفاده می‌شود.
• میلگرد ۱۶: برای افزایش استحکام در تیرها، ستون‌ها و فونداسیون‌های با باربری بیشتر و همچنین در مناطق زلزله‌خیز کاربرد دارد.
• میلگرد ۱۸ و ۲۰: معمولاً به عنوان آرماتورهای اصلی در تیرها، ستون‌ها و فونداسیون‌های سنگین‌تر استفاده می‌شوند.
• میلگردهای ۲۲ به بالا: در سازه‌های بزرگ، پل‌ها، ساختمان‌های بلند و قطعات بتنی با باربری بسیار زیاد مورد استفاده قرار می‌گیرند.

نکات مهم در مورد سایز میلگرد

• انتخاب سایز مناسب میلگرد بستگی به طراحی سازه، محاسبات مهندسی، نوع باربری و استانداردهای ملی و منطقه‌ای دارد.
• در نقشه‌های سازه، سایز و تعداد میلگردهای مورد نیاز برای هر قسمت به طور دقیق مشخص می‌شود.
• برای تشخیص سایز میلگرد می‌توان از ابزارهایی مانند کولیس، گیج میلگرد و یا با اندازه‌گیری وزن یک متر از میلگرد و مطابقت آن با جدول استاندارد استفاده کرد.

شرکت‌های تولید کننده میلگرد ایرانی

ایران دارای کارخانجات متعددی در زمینه تولید میلگرد با کیفیت‌های مختلف است. برخی از مهم‌ترین و شناخته‌شده‌ترین شرکت‌های تولید کننده میلگرد ایرانی عبارتند از:

• شرکت ذوب آهن اصفهان: به عنوان اولین و بزرگترین تولید کننده فولاد در ایران، میلگردهای با کیفیتی در سایزها و گریدهای مختلف تولید می‌کند. میلگرد اصفهان از برندهای معتبر در بازار است.
• مجتمع فولاد خراسان (میلگرد نیشابور): یکی از بزرگترین تولیدکنندگان میلگرد در شرق کشور که محصولات با کیفیتی را عرضه می‌کند.
• شرکت فولاد آذربایجان (میانه): از تولیدکنندگان مطرح در شمال غرب کشور که میلگردهای متنوعی تولید می‌کند و به دلیل کیفیت محصولاتش شناخته شده است.
• شرکت فولاد کویر کاشان: این شرکت علاوه بر سایزهای متداول، میلگرد سایز ۴۰ را نیز تولید می‌کند.
• مجتمع فولاد روهینا دزفول: این شرکت میلگردهایی با قطرهای متنوع از جمله سایزهای خاص تولید می‌کند.
• مجتمع فولاد آناهیتا گیلان: میلگردهای این شرکت در گریدهای A2 و A3 تولید و عرضه می‌شوند.
• شرکت فولاد صبا فولاد زاگرس: یکی از تولیدکنندگان با کیفیت میلگرد در کشور.
• کارخانه میلگرد ظفر بناب: میلگردهای این کارخانه به دلیل وزن پایین‌تر نسبت به برخی دیگر از تولیدکنندگان، مقرون به صرفه‌تر هستند.
• مجتمع فولاد سیرجان حدید جنوب: از تولیدکنندگان فعال در جنوب کشور.
• مجتمع نورد آریان فولاد: این شرکت نیز در زمینه تولید میلگردهای با کیفیت فعالیت دارد.
• مجتمع فولاد بافق یزد: تولید کننده میلگردهای با کیفیت و منطبق با استانداردهای بین‌المللی.
• کارخانه فولاد امیرکبیر خزر: یکی از بزرگترین کارخانه‌های تولید میلگرد در استان گیلان.
• کارخانه فولاد کاوه تیکمه داش: تولید کننده میلگردهای ساختمانی با گریدهای مختلف.
• سایر کارخانجات: علاوه بر این نام‌ها، کارخانجات دیگری نیز در سراسر ایران به تولید میلگرد مشغول هستند که بسته به منطقه و نیاز پروژه می‌توانید از محصولات آن‌ها استفاده کنید.

نکات مهم در انتخاب شرکت تولید کننده

• استاندارد و کیفیت محصول: اطمینان از مطابقت میلگرد با استانداردهای ملی و بین‌المللی.
• سابقه و اعتبار شرکت: بررسی سابقه و خوشنامی شرکت در بازار.
• قیمت: مقایسه قیمت‌ها با توجه به کیفیت و استاندارد محصول.
• موقعیت جغرافیایی: در نظر گرفتن هزینه حمل و نقل با توجه به موقعیت کارخانه.
• گواهینامه‌ها: بررسی گواهینامه‌های کیفی اخذ شده توسط شرکت.

تست‌های آزمایشگاه عمران بر روی میلگرد

در آزمایشگاه عمران، تست‌های مختلفی بر روی میلگردها انجام می‌شود تا از کیفیت و مطابقت آن‌ها با استانداردهای مورد نظر اطمینان حاصل شود. این تست‌ها معمولاً به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:

۱. تست‌های مخرب: در این تست‌ها، نمونه میلگرد تحت نیرو قرار گرفته و تا حد شکست پیش می‌رود تا خواص مکانیکی آن تعیین شود. مهم‌ترین تست‌های مخرب عبارتند از:

• آزمون کشش (Tensile Test): این آزمون برای تعیین مقاومت کششی نهایی (Ultimate Tensile Strength)، مقاومت تسلیم (Yield Strength) و درصد ازدیاد طول نسبی (Elongation) میلگرد انجام می‌شود. نمونه میلگرد تحت نیروی کششی فزاینده قرار می‌گیرد تا زمانی که گسیخته شود. نتایج این آزمون نشان می‌دهد که میلگرد تا چه حد می‌تواند در برابر نیروهای کششی مقاومت کند و چقدر قابلیت تغییر شکل پلاستیک دارد. این آزمون مطابق با استاندارد ملی ایران به شماره ۸۱۰۳-۱ انجام می‌شود.
• آزمون خمش (Bending Test): در این آزمون، نمونه میلگرد به اندازه مشخصی (معمولاً ۹۰ یا ۱۸۰ درجه) حول یک فک با شعاع معین خم می‌شود. هدف از این تست، ارزیابی انعطاف‌پذیری و عدم وجود ترک یا شکستگی در میلگرد در هنگام خم شدن است. این آزمون نیز بر اساس استاندارد ملی ایران به شماره ۳۱۳۲ انجام می‌گیرد.
• آزمون خمش مجدد (Re-bending Test): پس از انجام آزمون خمش اولیه، نمونه خم شده مجدداً تا زاویه مشخصی در جهت مخالف خم می‌شود. این تست مقاومت میلگرد را در برابر تغییر شکل‌های متوالی نشان می‌دهد و وجود تردی احتمالی را آشکار می‌کند. این آزمون نیز مطابق با استاندارد ملی ایران به شماره ۳۱۳۲ انجام می‌شود.
• آزمون ضربه (Impact Test): این آزمون برای تعیین میزان مقاومت میلگرد در برابر ضربه‌های ناگهانی و میزان انرژی جذب شده توسط آن قبل از شکست انجام می‌شود. این تست به ویژه برای میلگردهایی که در مناطق زلزله‌خیز استفاده می‌شوند، اهمیت دارد.
• آزمون سختی (Hardness Test): این آزمون برای تعیین مقاومت سطح میلگرد در برابر نفوذ یک جسم سخت‌تر انجام می‌شود. روش‌های مختلفی برای این تست وجود دارد، از جمله برینل (Brinell)، ویکرز (Vickers) و راکول (Rockwell). سختی میلگرد می‌تواند اطلاعاتی در مورد مقاومت سایشی و کلی آن ارائه دهد.

۲. تست‌های غیر مخرب: این تست‌ها بدون آسیب رساندن به نمونه میلگرد، اطلاعاتی در مورد خواص و کیفیت آن ارائه می‌دهند. برخی از تست‌های غیر مخرب عبارتند از:

• آزمون ابعاد و وزن (Dimension and Weight Measurement): در این تست، ابعاد هندسی میلگرد (قطر، طول، آج‌ها) و وزن آن اندازه‌گیری شده و با مقادیر اسمی و رواداری‌های استاندارد مطابقت داده می‌شود.
• آزمون تعیین ترکیب شیمیایی (Chemical Composition Analysis): با استفاده از روش‌های مختلف طیف‌سنجی، درصد عناصر شیمیایی موجود در میلگرد تعیین می‌شود. این آنالیز نشان می‌دهد که آیا ترکیب شیمیایی میلگرد با استاندارد مورد نظر مطابقت دارد یا خیر، زیرا ترکیب شیمیایی تأثیر مستقیمی بر خواص مکانیکی میلگرد دارد.
• آزمون فراصوت (Ultrasonic Testing – UT): این روش برای تشخیص عیوب داخلی مانند ترک‌ها، ناخالصی‌ها و حفرات در میلگرد استفاده می‌شود. امواج فراصوت به داخل میلگرد فرستاده شده و بازتاب آن‌ها تحلیل می‌شود.
• آزمون ذرات مغناطیسی (Magnetic Particle Testing – MT): این روش برای تشخیص عیوب سطحی و نزدیک به سطح در میلگردهای فرومغناطیسی استفاده می‌شود. ذرات مغناطیسی ریز بر روی سطح میلگرد پاشیده شده و در صورت وجود عیب، تجمع پیدا می‌کنند.
• آزمون رادیوگرافی (Radiographic Testing – RT): با استفاده از اشعه ایکس یا گاما، تصویری از ساختار داخلی میلگرد تهیه می‌شود که می‌تواند عیوب داخلی را نشان دهد.

استاندارد ملی ایران برای میلگرد

تولید و آزمایش میلگرد در ایران بر اساس استاندارد ملی ایران به شماره ۳۱۳۲ (ISIRI 3132) انجام می‌شود. این استاندارد، ویژگی‌های مکانیکی، شیمیایی، ابعادی و روش‌های آزمون میلگردهای فولادی گرم نوردیده برای تسلیح بتن را تعیین می‌کند. همچنین، استانداردهای دیگری مانند استاندارد ملی ایران به شماره ۸۱۰۳ نیز در زمینه روش‌های آزمون میلگرد کاربرد دارند.

نکات مهم:

• انجام این تست‌ها توسط آزمایشگاه‌های معتبر و دارای گواهینامه صلاحیت انجام می‌شود.
• نتایج این آزمایش‌ها در قالب گزارش‌های رسمی ارائه شده و مبنای قضاوت در مورد کیفیت میلگرد قرار می‌گیرد.
• مهندسان و کارفرمایان موظف هستند تا از کیفیت میلگردهای مورد استفاده در پروژه‌های عمرانی اطمینان حاصل کنند و در صورت لزوم، نسبت به انجام آزمایش‌های مربوطه اقدام نمایند.

برای آزمون کشش میلگرد چه دستگاهی استفاده می‌شود؟

در آزمایشگاه عمران برای انجام آزمون کشش میلگرد، عمدتاً از دستگاهی به نام دستگاه تست کشش یونیورسال (Universal Testing Machine – UTM) استفاده می‌شود.

دستگاه تست کشش یونیورسال (UTM)

این دستگاه یک ابزار چندمنظوره است که قادر به اعمال نیروهای کششی، فشاری و خمشی به نمونه‌های مختلف مصالح از جمله میلگرد می‌باشد. برای آزمون کشش میلگرد، این دستگاه به طور خاص پیکربندی می‌شود.

اجزای اصلی دستگاه UTM که در آزمون کشش میلگرد نقش دارند:

• قاب بارگذاری (Load Frame): ساختار اصلی دستگاه که شامل ستون‌ها و تکیه‌گاه‌های قوی برای تحمل نیروهای اعمال شده است.
• فک‌ها (Grips): قطعاتی که نمونه میلگرد را به طور محکم در دو طرف دستگاه نگه می‌دارند. فک‌ها باید به گونه‌ای طراحی شده باشند که از لغزش نمونه در حین آزمایش جلوگیری کنند. برای میلگرد، معمولاً از فک‌های V شکل یا فک‌های با سطح آجدار استفاده می‌شود.
• کلگی متحرک (Crosshead): قسمتی از دستگاه که با سرعت کنترل‌شده به سمت بالا یا پایین حرکت می‌کند و نیروی کششی را به نمونه اعمال می‌کند.
• لودسل (Load Cell): حسگر نیرو که میزان نیروی اعمال شده به نمونه را اندازه‌گیری می‌کند.
• اکستنسومتر (Extensometer) (اختیاری): وسیله‌ای دقیق برای اندازه‌گیری میزان تغییر طول (کرنش) نمونه در حین آزمایش. استفاده از اکستنسومتر، اندازه‌گیری دقیق‌تری از مدول الاستیسیته و سایر خواص مربوط به تغییر شکل را فراهم می‌کند. در صورت عدم استفاده از اکستنسومتر، تغییر طول معمولاً با اندازه‌گیری جابجایی کلگی متحرک تخمین زده می‌شود.
• سیستم کنترل و نرم‌افزار: برای تنظیم پارامترهای آزمایش (مانند سرعت اعمال نیرو)، ثبت داده‌های نیرو و تغییر طول، و رسم نمودار تنش-کرنش استفاده می‌شود.

نحوه عملکرد دستگاه در آزمون کشش میلگرد

1. آماده‌سازی نمونه: نمونه میلگرد با طول مشخص و علامت‌گذاری نقاط اندازه‌گیری، بین فک‌های دستگاه محکم می‌شود.
2. اعمال نیرو: کلگی متحرک با سرعت ثابت شروع به حرکت می‌کند و نیروی کششی به تدریج به نمونه اعمال می‌شود.
3. اندازه‌گیری: لودسل به طور مداوم نیروی اعمال شده را اندازه‌گیری می‌کند. در صورت استفاده از اکستنسومتر، تغییر طول نمونه نیز به طور دقیق ثبت می‌شود.
4. ثبت داده‌ها: سیستم کنترل و نرم‌افزار، داده‌های نیرو و تغییر طول را در طول آزمایش ثبت می‌کند.
5. ادامه آزمایش تا شکست: اعمال نیرو تا زمانی ادامه می‌یابد که نمونه میلگرد دچار شکست شود.
6. محاسبه و گزارش: پس از شکست نمونه، نرم‌افزار با استفاده از داده‌های ثبت شده، خواص مکانیکی میلگرد مانند مقاومت تسلیم، مقاومت کششی نهایی و درصد ازدیاد طول نسبی را محاسبه و گزارش می‌کند. نمودار تنش-کرنش نیز رسم می‌شود که اطلاعات جامعی در مورد رفتار میلگرد تحت بارگذاری کششی ارائه می‌دهد.

بنابراین، دستگاه تست کشش یونیورسال (UTM) ابزار اصلی و ضروری برای انجام آزمون کشش میلگرد در آزمایشگاه‌های عمران و کنترل کیفیت مصالح ساختمانی است.

تست خمش بر روی میلگرد با چه دستگاهی انجام می‌شود؟

در آزمایشگاه عمران، آزمون خمش میلگرد معمولاً با استفاده از دستگاه‌های زیر انجام می‌شود:

1. دستگاه تست خمش یونیورسال (Universal Bending Test Machine): این دستگاه مشابه دستگاه تست کشش یونیورسال (UTM) است، اما با تجهیزات و فک‌های مخصوص برای انجام آزمون خمش پیکربندی شده است. این دستگاه قادر به اعمال نیروی خمشی کنترل‌شده به نمونه میلگرد حول یک فک با شعاع مشخص می‌باشد.
2. دستگاه تست خم و بازخم میلگرد (Rebar Bending and Re-bending Test Machine): این دستگاه به‌طور اختصاصی برای انجام آزمون‌های خمش و خمش مجدد (بازخم) میلگرد طراحی شده است. این دستگاه معمولاً دارای یک فک مرکزی با شعاع قابل تنظیم و دو تکیه‌گاه جانبی است که میلگرد روی آن‌ها قرار می‌گیرد. با حرکت فک مرکزی، میلگرد تا زاویه مورد نظر خم می‌شود.

نحوه عملکرد دستگاه در آزمون خمش میلگرد

1. آماده‌سازی نمونه: نمونه میلگرد با طول مشخص و بدون هیچگونه تغییر شکل یا آسیب، روی دو تکیه‌گاه دستگاه قرار می‌گیرد. فاصله بین تکیه‌گاه‌ها بر اساس قطر میلگرد و استاندارد مورد نظر تعیین می‌شود.
2. اعمال نیرو: فک مرکزی دستگاه که دارای شعاع مشخصی است، با سرعت کنترل‌شده از بالا به وسط نمونه میلگرد نیرو وارد می‌کند.
3. خم شدن میلگرد: در اثر نیروی اعمال شده، میلگرد حول فک مرکزی خم می‌شود تا به زاویه مورد نظر (معمولاً ۹۰ یا ۱۸۰ درجه) برسد.
4. بازرسی: پس از خم شدن، نمونه میلگرد از نظر وجود هرگونه ترک، شکستگی یا گسیختگی در قسمت خارجی خم مورد بازرسی چشمی قرار می‌گیرد.

استاندارد ملی ایران:

آزمون خمش میلگرد در ایران مطابق با استاندارد ملی ایران به شماره ۳۱۳۲ انجام می‌شود. این استاندارد الزامات و روش‌های آزمون خمش را برای میلگردهای فولادی گرم نوردیده برای تسلیح بتن تعیین می‌کند.

هدف از آزمون خمش:

هدف از انجام این آزمون، ارزیابی انعطاف‌پذیری و عدم وجود ترک یا شکستگی در میلگرد در هنگام خم شدن است. این ویژگی برای اطمینان از عملکرد صحیح میلگرد در بتن مسلح و تحمل تغییر شکل‌های ناشی از بارگذاری‌های مختلف بسیار مهم است.

بنابراین، بسته به نوع آزمایشگاه و تجهیزات موجود، از دستگاه تست خمش یونیورسال یا دستگاه تست خم و بازخم میلگرد برای انجام آزمون خمش بر روی میلگرد استفاده می‌شود. هر دو دستگاه قادر به اعمال نیروی لازم و خم کردن میلگرد تا زاویه مورد نظر مطابق با استانداردها هستند.