امروزه بتن پرمصرف‌ترین ماده در ساخت‌و‌ساز ساختمان است. همانطور که آزمایش بتن و تشخیص کیفیت آن در ساخت بتن بسیار مهم است، سایر مراحل از قبیل حمل، عمل‌آوری و ویبره بتن از اهمیت بالایی برخوردار است. آزمایش بتن در ساخت و ساز به دلایل متعددی انجام می‌شود که اصلی‌ترین آنها تضمین کیفیت و اطمینان از تطابق بتن با استانداردهای طراحی است. آزمایش‌های بتن به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند: آزمایش بتن تازه و آزمایش بتن سخت شده که در ادامه به بررسی هر کدام و آزمایش‌های آن می‌پردازیم.
فهرست مطالب
اهمیت آزمایش بتن
در خصوص بررسی اهمیت تست بتن میتوان گفت که این عملیات فراتر از یک آزمایش ساده می‌باشد. در واقع این عملیات، گامی حیاتی در جهت تضمین آسایش و امنیت ساکنان و حفظ سرمایه‌های ملی است. آزمایش بتن به مهندسان و پیمانکاران کمک می‌کند تا اطمینان حاصل کنند که بتن استفاده شده در ساخت و ساز دارای ویژگی‌های مطلوب از جمله مقاومت، دوام و کیفیت است. این آزمایش‌ها نقش مهمی در تضمین ایمنی و طول عمر سازه‌ها دارند.
- ایجاد سازه‌های پایدار: تست بتن، کیفیت و مقاومت آن را در برابر شرایط محیطی مختلف تضمین می‌کند.
- مقاومت در برابر بارهای وارده: تست بتن، مقاومت آن را در برابر بارهای زنده و مرده، زلزله و سایر عوامل مخرب ارزیابی می‌کند.
آزمایش بتن تازه
بر اساس آخرین ویرایش آیین‌نامه آبا (آیین‌نامه بتن ایران) که مربوط به سال ۱۴۰۰ است، مدت زمان مجاز حمل بتن، بخشی از مدت زمان مجاز بتن‌ریزی است. بر این اساس، مدت زمان مجاز بتن‌ریزی به معنای مدت زمان انتقال (حمل)، ریختن و تراکم بتن، برای دمای هوای کمتر از ۲۵ درجه سانتی‌گراد برابر با ۲ ساعت و برای دمای بیشتر از ۲۵ درجه سانتی‌گراد، برابر با ۱.۵ ساعت است. بنابراین حدودا تا ۲ ساعت اولیه تولید بتن، میتوان آن را تازه دانست و آزمایش‌های مختلفی را بر روی آن انجام داد که در ادامه لیست برخی از آنها را مشاهده می‌کنید:
آزمایش اسلامپ (Slump Test)
- هدف: تعیین قوام و کارایی بتن.
- روش: مخلوط بتن در یک مخروط معکوس ریخته می‌شود و سپس مخروط برداشته می‌شود تا تغییر شکل بتن اندازه‌گیری شود.
آزمایش دما (Temperature Test)
- هدف: اندازه‌گیری دمای بتن تازه.
- روش: یک دماسنج در مخلوط بتن قرار داده می‌شود تا دمای آن اندازه‌گیری شود.
آزمایش هوای محبوس (Air Content Test)
- هدف: تعیین میزان هوای محبوس در بتن.
- روش: استفاده از دستگاه‌های ویژه‌ای که با فشار و حجم هوای محبوس در بتن را اندازه‌گیری می‌کنند.
آزمایش وی‌بی (Vebe Test)
- هدف: اندازه‌گیری کارایی بتن با قوام بسیار بالا.
- روش: وی‌بی زمان لازم برای تبدیل شدن بتن از حالت مخروطی به استوانه‌ای تحت لرزش را اندازه‌گیری می‌کند.
آزمایش بتن سخت شده
بعد از آنکه بتن سخت شد (در استاندارد صنعتی، بتن در ۲۸ روز به مقاومت کامل می‌رسد و در هفت روز اول به بلوغ ۷۰% می‌رشد. اما گیرش بتن معمولا بین ۲۴ تا ۴۸ ساعت است)، آزمایش‌هایی بر روی آن به منظور تست مقاوت فشاری، خمشی و … بر روی بتن انجام می‌شود که در ادامه برخی از آنها را مشاهده می‌کنید:
آزمایش مقاومت فشاری (Compressive Strength Test)
- هدف: تعیین مقاومت فشاری نمونه‌های بتن.
- روش: نمونه‌های مکعبی یا استوانه‌ای بتن تحت فشار قرار می‌گیرند تا شکست رخ دهد و مقاومت فشاری آنها اندازه‌گیری شود.
آزمایش کشش غیرمستقیم (Split Tensile Strength Test)
- هدف: تعیین مقاومت کششی بتن.
- روش: نمونه استوانه‌ای بتن به‌طور افقی تحت بارگذاری قرار می‌گیرد تا کشش در بتن ایجاد شود.
آزمایش مقاومت خمشی (Flexural Strength Test)
- هدف: تعیین مقاومت خمشی بتن.
- روش: نمونه‌های پرتو مانند تحت بارگذاری خمشی قرار می‌گیرند تا شکست رخ دهد و مقاومت خمشی اندازه‌گیری شود.
آزمایش جذب آب (Water Absorption Test)
- هدف: تعیین میزان آب جذب شده توسط بتن.
- روش: نمونه بتن خشک شده در آب قرار می‌گیرد و پس از مدتی وزن آن اندازه‌گیری می‌شود.
آزمایش نفوذپذیری (Permeability Test)
- هدف: تعیین نفوذپذیری بتن به آب یا سایر مایعات.
- روش: نمونه‌های بتن تحت فشار آب قرار می‌گیرند و میزان نفوذ آب اندازه‌گیری می‌شود.
